Ulga z tytułu wychowania dzieci często nazywana ulgą rodzinną lub ulgą prorodzinną podlega odliczeniu w zeznaniach PIT-37 i PIT-36 od podatku dochodowego, obliczanego według skali podatkowej.  Zasady stosowania ulgi określa art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PDOF). Stan prawny w przedmiocie stosowania ulgi rodzinnej jaki obowiązywał do 31 grudnia 2012 roku przewidywał odliczenie od podatku kwoty 92,67 złotych miesięcznie (tj. 1112,04 zł. rocznie) na każde dziecko bez znaczenia, ile dzieci wychowują rodzice (opiekunowie) i jaka jest ich sytuacja finansowa.  

Zmiany w uldze na dzieci od 2013 roku

W wyniku nowelizacji uchwalonej przez Sejm 24 października 2012 roku i podpisanej przez Prezydenta 11 listopada 2012 roku, miedzy innymi ulga prorodzinna uległa istotnym zmianom, które obowiązują od 1 stycznia 2013 roku i sprowadzają do:

• rodzice, którzy wychowują troje i więcej dzieci uzyskali prawo do większej ulgi,
• rodzicom, którzy wychowują jedno dziecko prawo do ulgi zostało ograniczone wprowadzeniem limitu dochodów.

Zmiany w uldze na dzieci od 2014 roku

Kolejne zmiany w uldze na dzieci zaszły w dniu listopadzie 2014 roku, obowiązują one już w zeznaniach PIT składanych za rok 2014. Polegają one na zwiększeniu limitu odliczenia na trzecie dziecko do 2000,04 zł, odliczenie na czwarte i każde kolejne dziecko zostało zwiększone do 2700 zł.

Dla rodzin mniej zarabiających bardzo ważną zmianą obowiązującą od 2014 roku jest wprowadzenie zasady pełnego zwrotu ulgi w przypadku gdy podatek należny jest niższy niż wartość przysługującej ulgi na dzieci. W poprzenich latach taka nadwyżka ulgi przepadała, natomiast rozliczając zeznanie PIT za 2014 rok w takim przypadku dostaniemy dodatkowy zwrot podatku. Zmiana ta obejmuje wszystkie rodziny niezależnie od ilości dzieci.

Ulga prorodzinna na jedno dziecko za 2020 rok

Rozliczający się za 2020 rok, podatnik który wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego lub sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej w stosunku do jednego dziecka, będzie mógł za każdy miesiąc opieki zmniejszyć podatek o kwotę 92,67 złotych: 

• jeżeli łączne dochody małżonków pozostających przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim nie przekroczyły w skali roku kwoty 112000 złotych,
• w przypadku osoby, która nie pozostaje w związku małżeńskim (również przez część roku) i spełnia warunki konieczne do uznania jej za osobę samotnie wychowującą dziecko, jeżeli jej dochody nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112.000 złotych,
• w przypadku osoby, która nie pozostaje w związku małżeńskim (również przez część roku) i nie wychowuje dziecka samotnie, jeżeli jej dochody nie przekroczą w roku podatkowym kwoty 56.000 złotych.

Za pozostającego w związku małżeńskim ustawodawca nie uważa osoby, w stosunku do której orzeczono separację oraz osoby pozostającej w związku małżeńskim, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Łączna kwota dochodów, która decyduje o prawie do skorzystania z ulgi na wychowanie jedynaka jest sumą dochodów, które podlegają opodatkowaniu:

• według skali podatkowej zdefiniowanej w art. 27 ustawy o PDOF, a są między innymi dochody ze stosunku pracy, z działalności wykonywanej osobiście (np. z umów zlecenie i o dzieło), z działalności gospodarczej, z działów specjalnych produkcji rolnej, z emerytur i rent,
• na zasadach art. 30b ustawy o PDOF, a są między innymi dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółce posiadającej osobowość prawną,
• podatkiem liniowym na podstawie art. 30c ustawy o PDOF, a są to dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej.

Od dochodów odliczamy zapłacone lub potrącone przez płatnika z środków podatnika składki na ubezpieczenie społeczne.

Ulga prorodzinna na dwójkę dzieci

Dotychczasowe zasady korzystania z ulgi na dzieci nie uległy zmianie. Korzystający z ulgi prorodzinnej odliczą od podatku kwotę w wysokości 92,67 zł miesięcznie, a w wysokości 1112,04 zł w stosunku rocznym.

Ulga prorodzinna na trójkę i więcej dzieci

Rodzice, którzy posiadają troje i więcej dzieci od 1 stycznia 2015 roku skorzystają z większych odliczeń niż w latach ubiegłych, a mianowicie:

• na pierwsze i drugie dziecko w wysokości po 92,67 zł za każdy miesiąc (w skali roku 1112,04 zł),
• na trzecie dziecko w wysokości 166,67 zł za każdy miesiąc (2000,04 zł rocznie),
• na czwarte i każde kolejne dziecko w wysokości 225 zł za każdy miesiąc (2700 zł rocznie).

Jak wynika z powyższego przy czwórce dzieci, na które przysługuje ulga prorodzinna za cały rok podatkowy kwota ulgi jaką można odliczyć od podatku wynosić będzie 6924,12 złotych.

W zeznaniu PIT-36, PIT-37 lub PIT-28 za 2015 rok podatnik może odliczyć wydatki związane z rehabilitacją. Odliczenie od dochodu (przychodu) wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych przysługuje:

• osobom niepełnosprawnym,
• osobom opiekującym się osobą niepełnosprawną.

Podatnicy niepełnosprawni uprawnieni do ulgi rehabilitacyjnej to osoby posiadające:

• orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, zdefiniowanych w odrębnych przepisach,
• decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową lub rentę socjalną,
• orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów,
• orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 roku.

Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych (PDOF), wydatki na cele rehabilitacyjne może odliczyć osoba na utrzymaniu, której znajduje się osoba niepełnosprawna będąca:

• współmałżonkiem,
• dzieckiem własnym lub przysposobionym,
• obcym dzieckiem przyjętym na wychowanie,
• pasierbem,
• rodzicem,
• rodzicem współmałżonka,
• rodzeństwem,
• ojczymem,
• macochą,
• zięciem
• synową.

Osoba niepełnosprawna nie może w roku podatkowym osiągnąć dochodu większego niż kwota 9.120 złotych.

Podatnicy uwzględniają w rozliczeniu z fiskusem wydatki limitowane i nielimitowane.

Wydatki limitowane to wydatki poniesione na:

• opłacenie przewodników osób niewidomych zaliczanych do I i II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa. Maksymalna kwota odliczenia w roku podatkowym wynosi 2.280 złotych,
• utrzymanie przez osoby niewidome i niedowidzące zaliczone do I lub II grupy inwalidztwa oraz osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczone do I grupy inwalidztwa psa asystującego. Kwalifikacje potwierdzające status psa asystującego winny być udokumentowane specjalnym certyfikatem wydanym przez uprawnioną instytucję szkolącą. Maksymalna kwota odliczenia w roku podatkowym to 2.280 złotych,
• używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne. Maksymalna kwota odliczenia w roku podatkowym wynosi 2.280 złotych.
• leki, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki stale lub czasowo. W tym przypadku odliczeniu podlegają wydatki w wysokości przekraczającej 100 złotych w danym miesiącu. Suma nadwyżek w poszczególnych miesiącach roku podatkowego stanowi kwotę ulgi.

W razie kontroli organu podatkowego podatnik jest obowiązany przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do zastosowania ulgi, odpowiednio w szczególności:

• wskazać personalia osób, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika,
• udokumentować fakt posiadania psa i jego kwalifikacji potwierdzonych certyfikatem,
• okazać dokumenty potwierdzające zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych,
• okazać faktury dokumentujące zakup leków, które zawierają dane nabywcy i określają wysokość wydatkowanych kwot.

Ilekroć jest mowa o osobach zaliczonych do:

• I grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo znaczny stopień niepełnosprawności,
• II grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy albo umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Problemem może się okazać możliwość skorzystania z ulgi przez osoby u których niepełnosprawność orzeczono przed 31 sierpnia 1997 roku w orzeczeniach, których nie określono stopnia grupy inwalidzkiej. Osoby te powinny wystąpić z wnioskiem o ustalenie stopnia niepełnosprawności.

Wydatki nielimitowane tj. takie, które podlegają odliczeniu w całości. Zalicza się do nich nakłady poniesione na:

• adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego,
• zakupu wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• odpłatności za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,
• odpłatności za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,
• opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
• opłacenie tłumacza języka migowego,
• kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia,
• odpłatny, koniczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne tj. przewóz osoby niepełnosprawnej karetką transportu sanitarnego oraz przewóz osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16 - innymi środkami transportu.
• odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem: na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, w zakładach rehabilitacji leczniczej, w zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia.

Podstawą skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej szczególnie w zakresie wydatków nielimitowanych jest ich udokumentowanie. Oznacza to, że korzystając z odliczenia musimy posiadać dowód ich poniesienia. Dowodem takim może być faktura, rachunek, wpłata pocztowa lub dowód przelewu bankowego, o ile wynika z nich kto, kiedy, komu oraz ile i za co zapłacił.

Jeśli podatnik skorzystał z odliczenia, a po przekazaniu zeznania do urzędu skarbowego zorientował się, że nie posiada dowodów uprawniających do skorzystania z ulgi, powinien złożyć korektę zeznania.

Odliczenie od dochodu przysługuje, jeżeli wydatki te nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone w jakiejkolwiek formie.

Jeżeli wydatki te były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), to odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych fundusz (środków) lub zwrócone w jakiejkolwiek formie.

Na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PDOF), odliczenie wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przysługuje podatnikowi będącemu osobą niepełnosprawną lub podatnikowi, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.

Przepisy określają dokładnie jakiego kręgu osób dotyczy możliwość skorzystania z ulgi, jak również rodzaj wydatków kwalifikujących się do tego odliczenia.

Podatnicy niepełnosprawni uprawnieni do ulgi rehabilitacyjnej to osoby posiadające:

• orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, zdefiniowanych w odrębnych przepisach,
• decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową lub rentę socjalną,
• orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.
• orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 roku.

Zgodnie z ustawą o PDOF wydatki na cele rehabilitacyjne może odliczyć osoba na utrzymaniu, której znajduje się osoba niepełnosprawna. Dodatkowe warunki, które muszą być spełnione w tym wypadku to:

• osoba niepełnosprawna musi być: współmałżonkiem, dzieckiem własnym lub przysposobionym, dzieckiem obcym przyjętym na wychowanie, pasierbem, rodzicem, rodzicem współmałżonka, rodzeństwem, ojczymem, macochą, zięciem lub synową,
• osoba niepełnosprawna nie może w roku podatkowym osiągnąć dochodu większego niż kwota 9.120 złotych.

Katalog wydatków podlegających odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej zawiera art. 26 ust. 7a ustawy o PDOF, a w nim w wymienione są m.in. wydatki na zakup leków. Warunkiem odliczenia jest fakt, że lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo).

W świetle powyższego wynika, że aby skorzystać z ulgi na zakup leków nie wystarczy, że lekarz zaleci ich stosowanie, ale osoba która te leki przyjmuje musi być osobą niepełnosprawną uprawnioną.

Wysokość odliczenia z tytuł zakupu leków, których stosowanie zalecił lekarz specjalista, osoba niepełnosprawna może odliczyć od:

• dochodów jeżeli są one opodatkowane na zasadach ogólnych wg. progresywnej skali podatkowej,
• przychodów jeżeli są opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

W obu przypadkach odliczenie jest limitowane w taki sposób, że konieczne jest aby omawiane wydatki w miesiącu były wyższe od kwoty 100 złotych. Kwota jaką odliczamy od dochodu (przychodu) stanowi nadwyżkę pomiędzy kwotą 100 złotych, a wydatkami poniesionymi na zakup leków w danym miesiącu. Suma tak ustalonych nadwyżek w poszczególnych miesiącach roku podatkowego stanowi kwotę ulgi jaką uwzględnia się w zeznaniu (Pit-37, Pit-36 lub Pit-28).

Przykład

Podatnik jako osoba niepełnosprawna na rencie, której lekarz specjalista zalecił stosowanie leków wydał na nie w poszczególnych miesiącach roku 2013 kwoty:

• styczeń 150 zł.,
• luty i marzec po 200 zł.,
• od kwietnia do sierpnia po 90 zł.,
• wrzesień 110 zł.,
• od października do grudnia po 150 zł.

Podatnik odliczy od podstawy opodatkowania kwotę 410 złotych, na podstawie wyliczenia:

• kwota odliczenia za styczniu 150 zł. - 100 zł. = 50 zł.
• kwota odliczenia w lutym i marcu (200 zł. - 100 zł.) * 2 m-ce = 200 zł.
• od kwietnia do sierpnia kwota wydatków nie przekroczyła 100 zł.
• kwota odliczenia za wrzesień 110 zł. - 100 zł. = 10 zł.
• kwota odliczenia od października do grudnia (150 zł. - 100 zł.) * 3 m-ce = 150 zł.
• suma 50 + 200 + 10 + 150 = 410 złotych.

Musimy pamiętać, że wydatki na zakup leków jak również inne podlegające odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej nie mogą być:

• sfinansowane ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, PFRON lub ze środków NFZ, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo
• zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane z tych funduszy, odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną z tych funduszy lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

Jeżeli podatnik uprawniony do odliczenia wydatków poniesionych na zakup leków wg. wskazania lekarza specjalisty zakupi je za granicą może kwoty wynikające z zakupu uwzględnić w uldze rehabilitacyjnej. Ustawodawca, dając prawo do odliczenia, nie zastrzegł, gdzie mają być one kupione.

Wydatki objęte ulgą rehabilitacyjną muszą być odpowiednio udokumentowane. W przypadku zakupu leków warunek ten spełniają faktury, które zgodnie z wymogami jakie muszą spełniać zawierają dane nabywcy jak również określają wydatkowane kwoty.

Jeżeli podatnik skorzystał z odliczenia i po przekazaniu zeznania rocznego do urzędu skarbowego zorientował się, że nie posiada właściwych dowodów potwierdzających prawo do ulgi, powinien złożyć korektę PIT.